Zmiany w prawie:

Od dnia 1 stycznia 2016 roku obowiązuje ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej z dnia 11 września 2015 r. Ustawa przewiduje zmiany, które mają na celu przyznanie ubezpieczonym dodatkowych uprawnień w relacji z ubezpieczycielem, zapewnienie wypłacalności zakładów ubezpieczeń oraz usprawnienie ich wewnętrznych systemów zarządzania.

Ustawa wprowadza ustawowe prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oraz umowy ubezpieczenia na życie lub dożycie. Ubezpieczający, czyli osoba, która zawiera umowę z zakładem ubezpieczeń, będzie mógł odstąpić od umowy w terminie 60 dni od dnia otrzymania po raz pierwszy rocznej informacji od zakładu ubezpieczeń (art. 26 ust. 1 ustawy). Co do zasady, w przypadku takiego odstąpienia zakład ubezpieczeń nie będzie mógł pobrać opłaty (w tym opłaty likwidacyjnej, lub innych opłat pełniących podobną funkcję), które przekraczałyby 4 % wartości jednostek ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, chyba, że będzie to uzasadnione kosztami udzielenia ochrony ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń zobowiązany będzie wypłacić wartość jednostek ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych według stanu na dzień otrzymania informacji o odstąpieniu lub wystąpieniu (art. 26 ust. 4 ustawy).

Zakłady ubezpieczeń zostały zobowiązane do uzyskania od ubezpieczającego, w formie ankiety, informacji dotyczących jego potrzeb, wiedzy i doświadczenia w dziedzinie ubezpieczeń przed zawarciem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (art. 21. ust. 1 ustawy. Przepis ten wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.). W przypadku gdy z analizy informacji wynika m.in., że brak jest ubezpieczenia odpowiedniego do potrzeb ubezpieczającego, zakład ubezpieczeń przekaże ubezpieczającemu tę informację z jednoczesnym ostrzeżeniem, że wynik analizy lub oferta zakładu ubezpieczeń uniemożliwia zaoferowanie odpowiedniego ubezpieczenia. W takim przypadku umowa ubezpieczenia może zostać zawarta tylko na podstawie pisemnego żądania ubezpieczającego (art. 21. ust. 4 ustawy. Przepis ten wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.).

Zakłady ubezpieczeń zobowiązane są tworzyć rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności (art. 224 ustawy). Ustawa zobowiązuje ponadto zakłady ubezpieczeń do wprowadzenia procedur, pozwalających na zachowanie ciągłości i regularności działania, w tym opracowania planów awaryjnych (art. 47 ustawy).
Zakłady ubezpieczeń będą mogły wykonywać działalność ubezpieczeniową również w formie spółki europejskiej.

Ustawa implementuje do krajowego porządku prawnego dyrektywę 2009/138/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – Wypłacalność II (Dz. Urz. UE L 335 z 17.12.2009, s.1).

Wybrane bieżące orzecznictwo

Prawo cywilne: prawo odstąpienia od umowy wzajemnej

„Dopuszczalne jest odstąpienie od umowy wzajemnej ze względu na zwłokę ze spełnieniem części świadczenia podzielnego także wtedy, gdy świadczenie jednej ze stron jest niepodzielne (art. 491 § 1 k.c.)”.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., sygn. akt III CZP 83/15

Ochrona konkurencji i konsumentów: wpis do rejestru klauzul niedozwolonych

„Czy wpis uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 479[45] § 2 k.p.c., powoduje, że przewidziana w art. 479[43] k.p.c. rozszerzona skuteczność prawomocnego wyroku będącego podstawą tego wpisu stoi na przeszkodzie postępowaniu w przedmiocie kontroli postanowienia tej samej treści, zawartego w innym wzorcu umowy, stosowanym przez przedsiębiorcę, przeciwko któremu został wydany ten wyrok, bądź przez innego przedsiębiorcę”

1. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.).
2. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone – także po wpisaniu tego postanowienia do rejestru (art. 479[45] § 2 k.p.c.) – nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 w związku z art. 479[43] k.p.c.).
   Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., sygn. akt: III CZP 17/15

Postępowanie karne: treść wyroku w postępowaniu kasacyjnym

„W postępowaniu kasacyjnym jest dopuszczalne uchylenie zaskarżonego orzeczenia wyłącznie w części, w jakiej nie zawiera ono rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego, którego zastosowanie było obligatoryjne”. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt I KZP 21/14

Prawo rodzinne i opiekuńcze: roszczenie o zwrot wypłaconych alimentów – art. 140 § 1 k.r.o.

Roszczenie osoby niezobowiązanej do uiszczania alimentów albo zobowiązanej w dalszej kolejności o zwrot wypłaconego świadczenia alimentacyjnego od osoby zobowiązanej do alimentacji nie jest roszczeniem o świadczenie alimentacyjne. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. akt III CZP 77/15.

Andrzej Kulczycki – radca prawny
Katarzyna Kocik – aplikant adwokacki