Sąd I in­stan­cji nie wy­peł­nił dys­po­zy­cji prze­pi­su art. 328 §2 kpc al­bo­wiem spo­rzą­dza­jąc uza­sad­nie­nie za­skar­żo­ne­go wy­ro­ku nie tylko nie usta­lił peł­ne­go stanu fak­tycz­ne­go, ale przede wszyst­kim nie od­niósł się do wszyst­kich do­wo­dów za­ofe­ro­wa­nych przez stro­ny zgro­ma­dzo­nych w toku po­stę­po­wa­nia do­wo­do­we­go, nie prze­pro­wa­dził ich oceny.

Nie­wła­ści­we uza­sad­nie­nie wy­ro­ku, moc do­ku­men­tu pry­wat­ne­go

Sąd I in­stan­cji nie wy­peł­nił dys­po­zy­cji prze­pi­su art. 328 §2 kpc, al­bo­wiem spo­rzą­dza­jąc uza­sad­nie­nie za­skar­żo­ne­go wy­ro­ku nie tylko nie usta­lił peł­ne­go stanu fak­tycz­ne­go, ale przede wszyst­kim nie od­niósł się do wszyst­kich do­wo­dów za­ofe­ro­wa­nych przez stro­ny, zgro­ma­dzo­nych w toku po­stę­po­wa­nia do­wo­do­we­go, nie prze­pro­wa­dził ich oceny, a je­dy­nie w spo­sób wy­biór­czy i z na­ru­sze­niem art. 328 §2 kpc oraz art. 245 kpc od­niósł się do do­wo­du z do­ku­men­tu pry­wat­ne­go, (…) od­ma­wia­jąc do­ku­men­to­wi mocy do­wo­du pry­wat­ne­go w ro­zu­mie­niu art. 245 kpc, z uwagi na fakt, iż zo­stał on opra­co­wa­ny na zle­ce­nie stro­ny po­wo­do­wej.

Fakty muszą od­po­wia­dać do­wo­dom

Każde skła­da­ją­ce się na pod­sta­wę fak­tycz­ną roz­strzy­gnię­cia usta­le­nie po­win­no za­wie­rać przy­to­cze­nie do­wo­dów sta­no­wią­cych pod­sta­wę tego usta­le­nia. Ogól­ne, su­ma­rycz­ne wska­za­nie wszyst­kich wy­ko­rzy­sta­nych do usta­le­nia pod­sta­wy fak­tycz­nej do­wo­dów nie od­po­wia­da wy­ma­ga­niom art. 328 §2 k.p.c.

Sąd ma obo­wią­zek roz­pa­trzyć do­wo­dy stron

O ile Sąd nie roz­strzy­gnie wnio­sków do­wo­do­wych zgło­szo­nych przez stro­nę na po­par­cie swo­ich twier­dzeń, o tyle zgro­ma­dzo­ny w spra­wie ma­te­riał do­wo­do­wy, sta­no­wią­cy w świe­tle art. 328 §2 kpc pod­sta­wę czy­nio­nych usta­leń fak­tycz­nych, nie jest kom­plet­ny w tym zna­cze­niu, iż stro­na któ­rej wnio­ski do­wo­do­we nie zo­sta­ły roz­strzy­gnię­te w spo­sób po­zy­tyw­ny bądź ne­ga­tyw­ny, po­zba­wio­na zo­sta­je zgło­sze­nia za­rzu­tu w try­bie art. 162 kpc, a tym samym traci moż­li­wość do­wo­dze­nia oko­licz­no­ści i fak­tów, które w jej oce­nie mogą sta­no­wić o kwe­stiach istot­nych dla me­ry­to­rycz­ne­go roz­po­zna­nia spra­wy.

Zakaz nie­peł­ne­go do­bo­ru do­wo­dów i fak­tów przez sąd

Z całą sta­now­czo­ścią pod­kre­ślić na­le­ży, iż ocena do­wo­dów na­le­ży do swo­bod­ne­go uzna­nia sądu orze­ka­ją­ce­go, a za­kres swo­bo­dy ogra­ni­cza bez­względ­ny wymóg wszech­stron­no­ści, w któ­rym to po­ję­ciu mie­ści się przede wszyst­kim zakaz frag­men­ta­rycz­ne­go do­bie­ra­nia do­wo­dów i usta­lo­nych (oraz zna­nych) fak­tów, a także nakaz przyj­mo­wa­nia ja­snych i zro­zu­mia­łych kry­te­riów ocen i kie­ro­wa­nia się za­sa­da­mi lo­gi­ki i do­świad­cze­nia ży­cio­we­go.

Obo­wią­zek sądu wy­ja­śnie­nia nie­ja­snej opi­nii bie­głe­go

W kon­se­kwen­cji usto­sun­ko­wa­nia się stron do opi­nii wy­mie­nio­ne­go In­sty­tu­tu oraz nie­ja­sno­ści opi­nii, wska­za­nych bra­ków po­stę­po­wa­nia do­wo­do­we­go, unie­moż­li­wia­ją­cych wy­da­nie opi­nii przez In­sty­tut, nie­wąt­pli­wie rze­czą Sądu było za­żą­da­nie opi­nii uzu­peł­nia­ją­cej (ust­nej bądź pi­sem­nej) umoż­li­wia­ją­cej co naj­mniej roz­strzy­gnię­cie wąt­pli­wo­ści sa­me­go Sądu, które są oczy­wi­sty­mi na grun­cie tre­ści wy­da­nej przez In­sty­tut opi­nii pi­sem­nej. W tym za­kre­sie nie spo­sób do­pa­try­wać się w dzia­ła­niach, które wi­nien pod­jąć Sąd z urzę­du, na­ru­sze­nia za­sa­dy kon­tra­dyk­to­ryj­no­ści.

Za­sa­da – sąd nie może po­mi­nąć do­wo­du

Sto­sow­nie do art. 217 §2 k.p.c. sąd po­mi­nie środ­ki do­wo­do­we, je­że­li oko­licz­no­ści spor­ne zo­sta­ły już do­sta­tecz­nie wy­ja­śnio­ne lub je­że­li stro­na po­wo­łu­je do­wo­dy je­dy­nie dla zwło­ki. Po­wo­ła­nie do­wo­dów w spo­sób mo­gą­cy po­wo­do­wać zwło­kę w po­stę­po­wa­niu nie może jed­nak pro­wa­dzić do ich po­mi­nię­cia, je­że­li nie zo­sta­ły w spo­sób do­sta­tecz­ny wy­ja­śnio­ne istot­ne i spor­ne oko­licz­no­ści, któ­rych wy­ka­za­niu słu­żyć ma ich po­wo­ła­nie. Oko­licz­no­ścia­mi spor­ny­mi w tym uję­ciu są nie tylko te oko­licz­no­ści, co do któ­rych stro­ny po­zo­sta­ją w spo­rze ale także oko­licz­no­ści, które nie zo­sta­ły wy­ja­śnio­ne na ko­rzyść stro­ny po­wo­łu­ją­cej dal­sze do­wo­dy. Nie można po­mi­nąć do­wo­dów w sy­tu­acji, gdy do­tych­cza­so­we po­stę­po­wa­nie pro­wa­dzi do wnio­sków sprzecz­nych z twier­dze­nia­mi stro­ny zgła­sza­ją­cej nowe do­wo­dy. Do­wo­dy nie­wąt­pli­wie po­wo­ły­wa­ne są tylko dla zwło­ki, gdy oko­licz­no­ści, które mają być przy ich po­mo­cy wy­ka­za­ne zo­sta­ły już do­sta­tecz­nie wy­ja­śnio­ne albo gdy nie mogą one słu­żyć wy­ja­śnie­niu spor­nych oko­licz­no­ści.

Kiedy spra­wę na­le­ży prze­ka­zać po­now­nie do I in­stan­cji

Nie za­cho­dzi też obo­wią­zek pro­wa­dze­nia przez sąd dru­giej in­stan­cji po­stę­po­wa­nia do­wo­do­we­go, zmie­rza­ją­ce­go do wy­ja­śnie­nia rze­czy­wi­stej tre­ści sto­sun­ków fak­tycz­nych i praw­nych, w sy­tu­acji, gdy sąd pierw­szej in­stan­cji za­nie­chał roz­wa­że­nia pod­da­nych przez stro­ny pod osąd żądań i twier­dzeń, jak rów­nież, gdy nie do­ko­nał oceny prze­pro­wa­dzo­nych do­wo­dów i po­mi­nął mo­gą­ce mieć wpływ na roz­strzy­gnię­cie me­ri­tum sporu do­wo­dy za­wnio­sko­wa­ne przez stro­ny dla usta­le­nia fak­tów istot­nych dla roz­strzy­gnię­cia spra­wy. Wów­czas ko­niecz­ne staje się wy­da­nie orze­cze­nia prze­wi­dzia­ne­go w art. 386 §4 k.p.c., po­nie­waż ocena po raz pierw­szy pod­da­nych przez stro­ny pod osąd żądań, twier­dzeń oraz do­wo­dów, a także roz­sze­rze­nie po­stę­po­wa­nia do­wo­do­we­go przez sąd od­wo­ław­czy, a na­stęp­nie wy­da­nie orze­cze­nia co do isto­ty spra­wy, ogra­ni­czy­ło­by me­ry­to­rycz­ne roz­po­zna­nie spra­wy do jed­nej in­stan­cji.

Błąd sądu – nie­udzie­le­nie głosu stro­nom przed za­mknię­ciem roz­pra­wy

Sąd I in­stan­cji, nie roz­strzy­ga­jąc wnio­sków do­wo­do­wych zgło­szo­nych w spra­wie i prze­wi­du­jąc za­mknię­cie roz­pra­wy, nie udzie­lił głosu stro­nom przed za­mknię­ciem roz­pra­wy. Nie spo­sób utoż­sa­miać udzie­le­nia głosu stro­nom przed za­mknię­ciem roz­pra­wy, o któ­rym mowa w art. 224 §1 kpc, z zaj­mo­wa­niem przez stro­ny sta­no­wi­ska w toku roz­pra­wy w od­nie­sie­niu do zgło­szo­nych, a nie roz­strzy­gnię­tych wnio­sków do­wo­do­wych zgło­szo­nych przez stro­ny. Skoro prze­pro­wa­dzo­ne w spra­wie do­wo­dy sta­no­wi­ły, zda­niem Sądu I in­stan­cji, pod­sta­wę dla wy­da­nia w spra­wie wy­ro­ku, stro­ny winny mieć moż­li­wość przed za­mknię­ciem roz­pra­wy za­ję­cia osta­tecz­ne­go sta­no­wi­ska, zwłasz­cza gdy zgło­szo­ne przez nie do­wo­dy nie zo­sta­ły do­tych­czas przez Sąd roz­strzy­gnię­te.

Po­waż­ny błąd sądu – nie­roz­po­zna­nie isto­ty spra­wy

W oce­nie Sądu Ape­la­cyj­ne­go wska­za­ne uchy­bie­nia pro­ce­so­we Sądu I in­stan­cji skut­ko­wa­ły nie­roz­po­zna­niem przez ten Sąd isto­ty spra­wy w za­kre­sie rosz­cze­nia o za­pła­tę, al­bo­wiem nie spo­sób przy­jąć, by Sąd I in­stan­cji zba­dał pod­sta­wę me­ry­to­rycz­ną rosz­cze­nia o za­pła­tę zgło­szo­ne­go, jako jedno z dwóch żądań wnie­sio­ne­go pozwu. (…) Roz­po­zna­nie isto­ty spra­wy jest po­ję­ciem węż­szym niż roz­po­zna­nie i roz­strzy­gnię­cie spra­wy w ogóle, nie może ono być utoż­sa­mia­ne ani ko­ja­rzo­ne z roz­po­zna­niem tylko kwe­stii for­mal­no­praw­nych. (…) Przez nie­roz­po­zna­nie isto­ty spra­wy na­le­ży ro­zu­mieć nie­zba­da­nie pod­sta­wy me­ry­to­rycz­nej do­cho­dzo­ne­go rosz­cze­nia. O ta­kiej zaś sy­tu­acji na­le­ży mówić, je­że­li w pierw­szej in­stan­cji na sku­tek błęd­nej kon­cep­cji praw­nej roz­strzy­gnię­cia spra­wy  nie po­czy­nio­no żad­nych (ja­kich­kol­wiek) usta­leń fak­tycz­nych w celu roz­po­zna­nia spor­ne­go sto­sun­ku.