Od dnia 16 sierpnia 2016 r. będzie możliwe zaciągniecie kredytu na zakup nieruchomości rolnej, ustanawiając na nieruchomości hipotekę przekraczającą jej wartość rynkową. Te i inne zmiany mają przede wszystkim na celu zmianę wprowadzonych niedawno regulacji, które skutkowały powstrzymywaniem się banków od udzielania kredytów na zakup nieruchomości rolnych.

Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie 30 kwietnia 2016 roku (dalej: ustawa kwietniowa) wprowadziła ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych. Zgodnie z nią  nabywcą nieruchomości rolnej może być tylko rolnik indywidualny,  a powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać 300 ha użytków rolnych. Ustawa kwietniowa wprowadziła również do ustawy o księgach wieczystych art. 68 ustęp 2a. Przepis ten stanowił, że suma hipoteki na nieruchomości rolnej nie może przewyższać wartości rynkowej tej nieruchomości ustalonej na dzień ustanowienia hipoteki. Do wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej należało dołączyć operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego, który wskazywał przewidywaną wartość rynkową nieruchomości. Zatem, od wejścia w życie nowelizacji kwietniowej banki niechętnie udzielały kredytów na zakup nieruchomości rolnych.Ustawa z dnia 6 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy o księgach wieczystych i hipotece, która weszła w życie w dniu 16 sierpnia (dalej: ustawa), ma na celu poprawienie niedawno wprowadzonych, wadliwych regulacji.

Dotychczas – przykładowo – chcąc uzyskać dojazd do swojej własnej nieruchomości, nie będąc rolnikiem indywidualnym,  nie można było nabyć nieruchomości rolnej, stanowiącej drogę wewnętrzną, jeśli jej powierzchnia wynosiła co najmniej 0,3 ha. Od 16 sierpnia br. ustawy kwietniowej nie stosuje się do nabycia dróg wewnętrznych.

Ustawa wyłącza również prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych w odniesieniu do nabycia udziałów i akcji w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnej, w sytuacji, gdy nabywca jest osobę bliską dla zbywcy oraz w przypadku nabycia udziałów lub akcji w wyniku dziedziczenia ustawowego albo dziedziczenia przez rolnika indywidualnego lub przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego (art. 1 ust. 3 ustawy).

Ustawa zawiera również przepisy przejściowe umożliwiające stosowanie zmian wprowadzonych ustawą do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych oraz wpisu do księgi wieczystej, wszczętych od dnia 30 kwietnia 2016 r. i niezakończonych do dnia 16 sierpnia 2016 r. (art. 3 ustawy). Również w stosunku do czynności prawnych związanych z realizacją uprawnienia Agencji Nieruchomości Rolnych do nabycia udziałów i akcji w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnej, w stosunku do umów zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (art. 4 ustawy).