Istota zasady „jednego okienka” w postępowaniu rejestrowym

Zasada „jednego okienka” w postępowaniu rejestrowym została wprowadzona w dniu 31 marca 2009 r. ustawą z dn. 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych ustaw (Dz. U. z 2009 r., nr 18, poz. 97).

Zgodnie z nową regulacją art. 19b ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, wraz z wnioskami o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców, wnioskodawca składa:

1) wniosek o wpis albo zmianę wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (wniosek o nadanie numeru REGON);

2) zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

3) zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego pod rygorem zwrotu wniosku (wniosek o nadanie numeru NIP).

Sąd rejestrowy, po dokonaniu wpisu w KRS, ma obowiązek w terminie 3 dni roboczych przesłać wnioski i dokumenty do właściwego urzędu statystycznego (wniosek o nadanie numeru REGON) oraz do naczelnika urzędu skarbowego (wniosek o nadanie numeru NIP). Natomiast zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych sąd rejestrowy przesyła do właściwej jednostki terenowej ZUS dopiero po uzyskaniu informacji o nadaniu przedsiębiorcy numeru NIP.

Cele nowej regulacji prawnej

Wprowadzenie zasady „jednego okienka” miało na celu uproszczenie i ułatwienie zakładania działalności gospodarczej. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, przedsiębiorca samodzielnie składał wnioski rejestrowe we wszystkich urzędach oddzielnie (urząd statystyczny, zakład ubezpieczeń społecznych, urząd skarbowy, sąd rejestrowy).

Po nowelizacji przedsiębiorca miał uzyskał możliwość złożenia „w jednym okienku” sądu rejestrowego wszystkich wniosków niezbędnych do założenia działalności gospodarczej. Wprowadzone przepisy w założeniu powinny przenosić ciężar związany z rejestracją nowego podmiotu gospodarczego z przedsiębiorcy na sądy rejestrowe oraz organy administracji publicznej.

Funkcjonowanie zasady „jednego okienka” w praktyce

W rzeczywistości przyjęte rozwiązanie tylko formalnie pozwala na szybsze zarejestrowanie działalności gospodarczej. W praktyce procedura rejestracji działalności gospodarczej ulega wydłużeniu.

Wprawdzie, przedsiębiorca składa wszystkie dokumenty „w jednym okienku” jednak w dalszym ciągu są one rozsyłane przez sąd rejestrowy do „trzech innych okienek” – do urzędu statystycznego, urzędu skarbowego i zakładu ubezpieczeń społecznych i to dodatkowo w określonej kolejności – wniosek ZUS-u jest wysyłany dopiero po nadaniu przedsiębiorcy numeru NIP – a zatem po otrzymaniu zwrotnej informacji z urzędu skarbowego. Sąd rejestrowy teoretycznie ma 3 dni robocze na wysłanie wniosków do urzędu statystycznego i do urzędu skarbowego – praktycznie przedsiębiorca nie ma żadnej możliwości zaskarżenia ewentualnego uchybienia terminu.

Mimo zasady „jednego okienka” przedsiębiorca i tak musi samodzielnie udać się do jeszcze jednego („czwartego”) okienka – bankowego w celu założenia rachunku bankowego, jeżeli podlega obowiązkowi dokonywania i przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku bankowego.

Nowe rozwiązania w zasadzie pozbawiły przedsiębiorcę możliwości uzyskania informacji o poprawnym sposobie wypełnienia składanych formularzy – urzędnicy przyjmujący wnioski w sądzie rejestrowym są przeszkoleni tylko odnośnie wypełniania formularzy KRS, a nie pozostałych wniosków. O usunięcie ewentualnych braków przedsiębiorca jest wzywany przez urzędy właściwe do rozpoznania poszczególnych wniosków dopiero w momencie rozpatrywania wniosku przez każdy urząd z osobna, gdyż sąd rejestrowy nie jest uprawniony do badania poprawności wniosków.

Wreszcie, procedura rejestracyjna wydłuża się o czas obiegu korespondencji i doręczania dokumentów przez pocztę. To co do tej pory przedsiębiorca mógł zrobić w jeden dzień, składając dokumenty samodzielnie, obecnie zostaje wydłużone w najlepszym razie do kilku lub nawet do kilkudziesięciu dni, a przedsiębiorca pozbawiony jest możliwości kontrolowania sprawności postępowania i wpływu na jego przyspieszenie.

Podsumowanie

Choć sama idea uproszczenia i ułatwienia procedury zakładania działalności gospodarczej poprzez wprowadzenie zasady „jednego okienka” zasługuje na pochwałę, to sposób jej realizacji pozostawia wiele do życzenia. Znów wiara w bezbłędność aparatu biurokratycznego unicestwiła indywidualizm i inicjatywę.