W związku z pandemią koronawirusa przedstawiamy przedsiębiorcom możliwości zmiany, wypowiedzenia oraz odstąpienia od zawartych z kontrahentami umów cywilnoprawnych. Jednocześnie zwracamy uwagę na formy prawne, za pomocą których przedsiębiorca powinien dokonać wskazanych czynności.

Zmiana umowy, rozwiązanie, odstąpienie, wypowiedzenie

Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

Jeżeli umowa została zawarta w formie:

• pisemnej – za pomocą dokumentu wskazującego wolę osoby i własnoręcznie podpisanym;
• dokumentowej – za pomocą nośnika informacji umożliwiającego zapoznanie się z treścią albo;
• elektronicznej – za pomocą opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym;

to rozwiązanie umowy za zgodą obu stron lub odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę.

Jeżeli umowa została zawarta w formie szczególnej (np. aktu notarialnego), to rozwiązanie umowy za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

Odstąpienie lub wypowiedzenie umowy zawartej w formie szczególnej powinno być stwierdzone pismem.

Art. 77 § 1, § 2, § 3 Kodeksu Cywilnego

Forma zastrzeżona przez strony w umowie

Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie np. w formie aktu notarialnego, to czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy.

Art. 76 zdanie 1 Kodeksu Cywilnego

Wygaśnięcie zobowiązania ciągłego (trwałego) w wyniku wypowiedzenia umowy

Jeżeli strona wypowie umowę, której przedmiotem jest zobowiązanie ciągłe z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu, to zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa.

Art. 365¹ Kodeksu Cywilnego

Zadatek, czyli część sumy pieniężnej lub rzecz, która jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy.

Gdy umowa albo zwyczaj nie przewiduje inaczej, to w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i zachować otrzymany zadatek. Jeżeli strona sama dała zadatek, a druga strona nie wykonała umowy to strona dająca zadatek może żądać zapłaty sumy dwukrotnie wyższej.

W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności (np. zagrożenie epidemiologiczne).

Art. 394 § 1, § 3 Kodeksu Cywilnego

Umowne prawo odstąpienia od umowy

Strony mogą zastrzec w umowie, że w ciągu oznaczonego terminu jednej lub obu stronom będzie przysługiwać prawo odstąpienia od umowy. Strona wykonując prawo odstąpienia od umowy składa oświadczenie drugiej stronie.

W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.

Art. 395 § 1, § 2 Kodeksu Cywilnego

Odstępne

Jeżeli w umowie zastrzeżono, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej, oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.

Art. 396 Kodeksu Cywilnego

Niemożliwość następcza świadczenia

Zobowiązanie wygasa, gdy świadczenie stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, np. zagrożenie epidemiologiczne.

Art. 475 § 1 Kodeksu Cywilnego

Natalia Rosa
Tomasz Kucharczyk