Cyfryzacja usług publicznych w ubiegłym roku otrzymała dodatkowy, aczkolwiek nieoczekiwany, impuls w postaci pandemii koronawirusa Covid-19. Wynikająca z pandemii konieczność ograniczenia bezpośrednich kontaktów w celu ochrony zdrowia społeczeństw była motywacją do wprowadzenia w administracji i w sądach szeregu rozwiązań umożliwiających załatwienie spraw przy wykorzystaniu środków teleinformatycznych (jak choćby możliwość przeprowadzenia tzw. rozprawy odmiejscowionej e-wokandy).

W niedługim czasie do listy działalności Państwa, które uległy cyfryzacji, najpewniej dołączy komornicza licytacja nieruchomości. Na początku grudnia zeszłego roku rząd przyjął projekt ustawy wprowadzającej m.in. zmiany w postępowaniu egzekucyjnym w zakresie licytacji nieruchomości. Z udostępnionych założeń projektu i informacji przekazanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości wynika, że proponowane rozwiązanie będzie wzorowane na obecnie funkcjonującym systemie e-licytacji komorniczych ruchomości oraz uproszczonej licytacji  z nieruchomości (art. 1013¹ § 1 k.p.c.).

Jeżeli wierzyciel nie złoży wniosku o przeprowadzenie licytacji elektronicznej, egzekucja będzie prowadzona jak dotychczas. W przypadku braku zapłaty długu przez dłużnika komornik, na wniosek wierzyciela, przystąpi  do sporządzenia opisu i oszacowania nieruchomości, którego  dokona biegły sądowy powołany przez komornika.

Prawidłowość opisu i oszacowania nieruchomości jest kluczowym etapem postępowania egzekucyjnego, ponieważ ustalenia poczynione przez biegłego stanowią podstawę dla ceny wywoławczej w trakcie licytacji. W przypadku stwierdzenia błędów w działaniach biegłego, zarówno opis i oszacowanie nieruchomości mogą zostać zaskarżone w terminie dwóch tygodni od dnia ukończenia. Skargę na opis i oszacowanie wnosi się do sądu rejonowego za pośrednictwem komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne.

Po uprawomocnieniu się oszacowania komornik obwieszcza o licytacji doręczając obwieszczenie uczestnikom licytacji oraz ogłaszając o licytacji na stronie internetowej sądu sprawującego nadzór nad egzekucją z nieruchomości oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej.

Licytacja obywa się publiczne i w obecności i pod nadzorem sędziego najczęściej w budynku sądu.

Osoby, które chcą wziąć udział w przetargu, mogą to uczynić osobiście, albo przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo do udziału w przetargu powinno być stwierdzone dokumentem z podpisem urzędowo poświadczonym (przez notariusza) w przypadku pełnomocnictwa udzielonego adwokatom lub radcom prawnym wystarczającą jest zwykła forma pisemna.

Wprowadzenie e-licytacji powinno usprawnić postępowanie egzekucyjne. Wydłużenie terminu licytacji do tygodnia i odmiejscowienie licytacji powinny doprowadzić do zwiększenia liczby uczestników licytacji rzeczywiście zainteresowanych nabyciem nieruchomości, a tym samym doprowadzić do zwiększenia kwoty uzyskiwanej w toku licytacji.

Ograniczenie zakresu dostępu do akt komorniczych

Wraz z wprowadzeniem e-licytacji komorniczej nieruchomości dokonana zostanie również zmiana przepisów o dostępie do akt komorniczych. Zgodnie z obecnymi przepisami osoby zainteresowane nabyciem przedmiotu w drodze licytacji komorniczej mają możliwość zapoznać się z całością akt komorniczych. W ocenie ustawodawcy jest to sprzeczne z konstytucyjnymi gwarancjami ochrony prywatności i przede wszystkim jest zbędne, z punktu widzenia nabywcy. Decyzja o ograniczeniu dostępu do akt komorniczych uczestnikom licytacji jest właściwa. Obecny nieograniczony dostęp do akt komorniczych pozwala uczestnikom licytacji na uzyskanie informacji o dłużniku, które nie mają związku z celem licytacji w aktach komorniczych może znajdować się wniosek o zajęciu wynagrodzenia za pracę, wniosek o zajecie rachunku bankowego lub wykaz majątku dłużnika. Informacje te są zbędne licytantom, a obszarem ich zainteresowania powinny być jedynie informacje dotyczące licytowanej rzeczy.

Proponowane rozwiązania mają na celu zwiększenie skuteczności egzekucji komorniczych z nieruchomości poprzez maksymalizację kwot uzyskanych w toku licytacji, zmniejszenie kosztów postępowania oraz zwiększenie przejrzystości licytacji. W ocenie Rady Ministrów cyfryzacja licytacji komorniczych utrudni możliwość zmowy licytantów w celu obniżenia ceny nabycia nieruchomości.