Zmiany w prawie:

Od dnia 1 czerwca 2017 roku zmienią się zasady ponoszenia odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy.

W aktualnym stanie prawnym zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Konieczne jest jednak wyrażenie przez inwestora zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą lub niezgłoszenie przez niego pisemnego sprzeciwu lub zastrzeżeń. W orzecznictwie przyjmuje się jednak możliwość wyrażenia zgody przez inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą w formie dorozumiej, której przejawem może być np. tolerowanie obecności i pracy podwykonawców na terenie budowy. Powyższe zachowania inwestora uznawane były za wyrażenie czynnej zgody, a nie za brak sprzeciwu. W takim przypadku Sąd Najwyższy przyjmował, że nie jest wymagane przedstawienie inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji. Dla ponoszenia odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy na gruncie przepisów dotychczasowych nie jest konieczne, by inwestor znał treść całej umowy lub jej projektu, ale żeby posiadał wiedzę na temat istotnych postanowień umowy podwykonawczej, przy czym wiedza ta może mieć dowolne źródło.Zgodnie z wchodzącą w życie w dniu 1 czerwca 2017 roku „ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności” (dalej: Ustawa) dla zawarcia umowy z podwykonawcą wykonawca nie będzie jak dotychczas potrzebował zgody inwestora. Zasadą będzie więc, że umowę o roboty budowlane wykonawca może wykonywać według swojego uznania osobiście lub przy pomocy innych osób. Przesłanką odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy zgodne z Ustawą nie jest wyrażenie zgody przez inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą.Od 1 czerwca 2017 roku inwestor nadal będzie odpowiadał solidarnie z generalnym wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Zmienią się jednak przesłanki w/w odpowiedzialności. Przesłanką powstania odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy zgodnie z Ustawą jest zawarcie umowy pomiędzy inwestorem a wykonawcą, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zawierającej szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę. Przesłanką alternatywną powstania w/w odpowiedzialności jest dokonanie zgłoszenia inwestorowi szczegółowego przedmiotu prac wykonywanych przez podwykonawcę. Zgłoszenia będzie mógł dokonać nie tylko sam wykonawca, ale również podwykonawca. Inwestor może zwolnić się odpowiedzialności, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia złoży podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę. (art. 6471 § 1 kodeksu cywilnego w brzmieniu zgodnym z nową Ustawą). Zgłoszenie oraz sprzeciw, wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. (art. 6471 § 4 kodeksu cywilnego w brzmieniu zgodnym z nową Ustawą). Inwestor odpowiada za wynagrodzenie podwykonawcy tylko w zakresie szczegółowego przedmiotu robót wskazanego w doręczonym inwestorowi zgłoszeniu lub w umowie zawartej z wykonawcą. Ponadto zakres odpowiedzialności inwestora jest ograniczona do wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty budowlane (art. 6471 § 3 kodeksu cywilnego w brzmieniu zgodnym z nową Ustawą).
Co istotne, do umów o roboty budowlane zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę na podstawie takich umów stosuje się regulacje w brzmieniu dotychczasowym (art. 12 Ustawy).

Wybrane bieżące orzecznictwo:

Prawo cywilne: Możliwość ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego
„Służebność przesyłu może być ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego; użytkownik wieczysty nie może jednak skutecznie żądać ustanowienia takiej służebności, jeżeli urządzenia przesyłowe – zainstalowane przez przedsiębiorstwo państwowe w okresie obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej – znajdowały się na nieruchomości Skarbu Państwa przed oddaniem jej w użytkowanie wieczyste.”
Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 16 maja 2017 r., sygn. akt III CZP 101/16

Prawo cywilne: Dziedziczenie posiadania
„Dziedziczność posiadania rozumie się nie jako dziedziczenie stanu faktycznego, ale jako dziedziczenie oznaczonej sytuacji prawnej w jakiej, w chwili otwarcia spadku wykonując posiadanie, znajdował się spadkodawca. Otwarcie spadku prowadzi do wwiązania spadkobiercy w tę sytuację, co przede wszystkim oznacza, że jeżeli poprzednik był posiadaczem samoistnym rzeczy, spadkobierca staje się takim posiadaczem i następuje to bez potrzeby faktycznego obejmowania tej rzeczy we władanie, nabywa też wszystkie roszczenia jakie w związku z posiadaniem przysługiwały poprzednikowi, korzysta z domniemań wynikających z posiadania, może doliczać czas posiadania poprzednika, jeżeli posiadanie poprzednika zmierzało do nabycia prawa; ponadto posiadanie uprawnia do korzystanie z rzeczy jak właściciel, może być zbyte. Artykuł 176 k.c. niewątpliwie przesądza o dziedziczności posiadania a wwiązanie spadkobiercy w sytuację prawną poprzednika ze skutkami jak wyżej, nie pozostawia wątpliwości co do tego, że posiadanie ma charakter składnika majątkowego o wymiernej wartości ekonomicznej.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2017 r., sygn. akt I CSK 260/16

Postępowanie cywilne: Zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika kosztów obrony przed nieuzasadnioną egzekucją.
„Dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku z uchyleniem klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu, na podstawie którego wszczęto to postępowanie (art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).”
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt III CZP 4/17

Prawo spółek: Przekształcenie przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 5841 k.s.h.
„Przekształcenie przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 5841 k.s.h., prowadzi do utworzenia spółki prawa handlowego, która wcześniej nie istniała; równocześnie nie ustaje byt prawny osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Tym samym nie można stwierdzić, że w przypadku przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę prawa handlowego zachowana zostaje ciągłość podmiotowa.”
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2017 r., sygn. akt II UZ 89/16