1. Konstrukcja umowy darowizny obciążliwej

a. W doktrynie występuje konstrukcja prawna tzw. „umowy darowizny obciążliwej”. Wskazuje się, że na tle poleceń, których przedmiotem są wypłaty pieniężne, brakuje wyraźnych granic pomiędzy darowizną obciążoną poleceniem a „umową darowizny obciążliwej”. Podnosi się jednak, iż z „umową darowizny obciążliwej” mamy do czynienia w szczególności, jeśli darczyńca „polecił” obdarowanemu spełnienie świadczenia na rzecz określonej osoby trzeciej. Nie przyjmuje się wówczas, iż chodzi o polecenie, które zakłada brak wierzyciela, ale z wykształconym w praktyce obrotu stosunkiem, w którego treści występuje odmienny element – świadczenie powiązane z określonym uprawnionym wierzycielem.

b. Darowizna obciążliwa stanowi wykształcony w praktyce obrotu stosunek, w którego treści występuje odmienny od polecenia element – świadczenie obdarowanego powiązane z określonym wierzycielem wywodzącym swoje uprawnienie z treści art. 393 k.c. Przy świadczeniu na rzecz osoby trzeciej obowiązek spoczywający na obdarowanym nie ma charakteru samoistnego, lecz według zamiaru stron ma stanowić obciążenie otrzymanego przez obdarowanego przysporzenia, przez co, co do zasady, nie pozbawia umowy darowizny cechy nieodpłatności.

2. Warunki formalne dla umowy darowizny

a. Stosownie do treści art. 888 k.c. darowizna to umowa darczyńcy z obdarowanym, na mocy której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego przysporzenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego, a ten przysporzenie to przyjmuje. Stwarza to możliwość wypowiedzenia się obdarowanego, czy chce on dane przysporzenie przyjąć, czy też nie jest to jego wolą. Umowa wymaga zatem dwóch stron czynności. Również w tym zakresie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że pomiędzy pozwanym a powodem i pozostałym wymienionym w odwiedzeniu rodzeństwem doszło do porozumienia w zakresie zawarcia tego typu umowy.

b. Minimalną konieczną treść darowizny stanowią oświadczenia woli darczyńcy oraz obdarowanego, w których strony dojdą do porozumienia: 1) co będzie przedmiotem darowizny, 2) że świadczenie tego przedmiotu nastąpi kosztem majątku darczyńcy i 3) że będzie mieć charakter nieodpłatny.

c. Nawet gdyby przyjąć, że takie zgodne oświadczenia woli zostały złożone, to z treści art. 890 k.c. wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego (taka forma w tym przypadku nie została zachowana), a ponadto przyrzeczone świadczenie nie zostało spełnione, a tylko wypełnienie takiego warunku skutkowałoby tym, że pomimo zawarcia umowy bez zachowania formy aktu notarialnego, umowa stałaby się ważna.

d. Pomiędzy pozwanym a powodem nigdy nie doszło do ustaleń w przedmiocie umowy darowizny i spłaty. Strony nigdy w tym przedmiocie ze sobą nie rozmawiały. „Spłaty” były inicjatywą matki stron. Z jednej strony to ona poleciła notariuszowi przygotować stosowne oświadczenie, a z drugiej to tylko ona prowadziła rozmowy z powodem w tym przedmiocie. W konsekwencji, nie można mówić o zgodnych oświadczeniach obu Stron.