Sąd I instancji nie wypełnił dyspozycji przepisu art. 328 §2 kpc albowiem sporządzając uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie tylko nie ustalił pełnego stanu faktycznego, ale przede wszystkim nie odniósł się do wszystkich dowodów zaoferowanych przez strony zgromadzonych w toku postępowania dowodowego, nie przeprowadził ich oceny.

Niewłaściwe uzasadnienie wyroku, moc dokumentu prywatnego

Sąd I instancji nie wypełnił dyspozycji przepisu art. 328 §2 kpc, albowiem sporządzając uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie tylko nie ustalił pełnego stanu faktycznego, ale przede wszystkim nie odniósł się do wszystkich dowodów zaoferowanych przez strony, zgromadzonych w toku postępowania dowodowego, nie przeprowadził ich oceny, a jedynie w sposób wybiórczy i z naruszeniem art. 328 §2 kpc oraz art. 245 kpc odniósł się do dowodu z dokumentu prywatnego, (…) odmawiając dokumentowi mocy dowodu prywatnego w rozumieniu art. 245 kpc, z uwagi na fakt, iż został on opracowany na zlecenie strony powodowej.

Fakty muszą odpowiadać dowodom

Każde składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia ustalenie powinno zawierać przytoczenie dowodów stanowiących podstawę tego ustalenia. Ogólne, sumaryczne wskazanie wszystkich wykorzystanych do ustalenia podstawy faktycznej dowodów nie odpowiada wymaganiom art. 328 §2 k.p.c.

Sąd ma obowiązek rozpatrzyć dowody stron

O ile Sąd nie rozstrzygnie wniosków dowodowych zgłoszonych przez stronę na poparcie swoich twierdzeń, o tyle zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, stanowiący w świetle art. 328 §2 kpc podstawę czynionych ustaleń faktycznych, nie jest kompletny w tym znaczeniu, iż strona której wnioski dowodowe nie zostały rozstrzygnięte w sposób pozytywny bądź negatywny, pozbawiona zostaje zgłoszenia zarzutu w trybie art. 162 kpc, a tym samym traci możliwość dowodzenia okoliczności i faktów, które w jej ocenie mogą stanowić o kwestiach istotnych dla merytorycznego rozpoznania sprawy.

Zakaz niepełnego doboru dowodów i faktów przez sąd

Z całą stanowczością podkreślić należy, iż ocena dowodów należy do swobodnego uznania sądu orzekającego, a zakres swobody ogranicza bezwzględny wymóg wszechstronności, w którym to pojęciu mieści się przede wszystkim zakaz fragmentarycznego dobierania dowodów i ustalonych (oraz znanych) faktów, a także nakaz przyjmowania jasnych i zrozumiałych kryteriów ocen i kierowania się zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Obowiązek sądu wyjaśnienia niejasnej opinii biegłego

W konsekwencji ustosunkowania się stron do opinii wymienionego Instytutu oraz niejasności opinii, wskazanych braków postępowania dowodowego, uniemożliwiających wydanie opinii przez Instytut, niewątpliwie rzeczą Sądu było zażądanie opinii uzupełniającej (ustnej bądź pisemnej) umożliwiającej co najmniej rozstrzygnięcie wątpliwości samego Sądu, które są oczywistymi na gruncie treści wydanej przez Instytut opinii pisemnej. W tym zakresie nie sposób dopatrywać się w działaniach, które winien podjąć Sąd z urzędu, naruszenia zasady kontradyktoryjności.

Zasada – sąd nie może pominąć dowodu

Stosownie do art. 217 §2 k.p.c. sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki. Powołanie dowodów w sposób mogący powodować zwłokę w postępowaniu nie może jednak prowadzić do ich pominięcia, jeżeli nie zostały w sposób dostateczny wyjaśnione istotne i sporne okoliczności, których wykazaniu służyć ma ich powołanie. Okolicznościami spornymi w tym ujęciu są nie tylko te okoliczności, co do których strony pozostają w sporze ale także okoliczności, które nie zostały wyjaśnione na korzyść strony powołującej dalsze dowody. Nie można pominąć dowodów w sytuacji, gdy dotychczasowe postępowanie prowadzi do wniosków sprzecznych z twierdzeniami strony zgłaszającej nowe dowody. Dowody niewątpliwie powoływane są tylko dla zwłoki, gdy okoliczności, które mają być przy ich pomocy wykazane zostały już dostatecznie wyjaśnione albo gdy nie mogą one służyć wyjaśnieniu spornych okoliczności.

Kiedy sprawę należy przekazać ponownie do I instancji

Nie zachodzi też obowiązek prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania dowodowego, zmierzającego do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych, w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji zaniechał rozważenia poddanych przez strony pod osąd żądań i twierdzeń, jak również, gdy nie dokonał oceny przeprowadzonych dowodów i pominął mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie meritum sporu dowody zawnioskowane przez strony dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wówczas konieczne staje się wydanie orzeczenia przewidzianego w art. 386 §4 k.p.c., ponieważ ocena po raz pierwszy poddanych przez strony pod osąd żądań, twierdzeń oraz dowodów, a także rozszerzenie postępowania dowodowego przez sąd odwoławczy, a następnie wydanie orzeczenia co do istoty sprawy, ograniczyłoby merytoryczne rozpoznanie sprawy do jednej instancji.

Błąd sądu – nieudzielenie głosu stronom przed zamknięciem rozprawy

Sąd I instancji, nie rozstrzygając wniosków dowodowych zgłoszonych w sprawie i przewidując zamknięcie rozprawy, nie udzielił głosu stronom przed zamknięciem rozprawy. Nie sposób utożsamiać udzielenia głosu stronom przed zamknięciem rozprawy, o którym mowa w art. 224 §1 kpc, z zajmowaniem przez strony stanowiska w toku rozprawy w odniesieniu do zgłoszonych, a nie rozstrzygniętych wniosków dowodowych zgłoszonych przez strony. Skoro przeprowadzone w sprawie dowody stanowiły, zdaniem Sądu I instancji, podstawę dla wydania w sprawie wyroku, strony winny mieć możliwość przed zamknięciem rozprawy zajęcia ostatecznego stanowiska, zwłaszcza gdy zgłoszone przez nie dowody nie zostały dotychczas przez Sąd rozstrzygnięte.

Poważny błąd sądu – nierozpoznanie istoty sprawy

W ocenie Sądu Apelacyjnego wskazane uchybienia procesowe Sądu I instancji skutkowały nierozpoznaniem przez ten Sąd istoty sprawy w zakresie roszczenia o zapłatę, albowiem nie sposób przyjąć, by Sąd I instancji zbadał podstawę merytoryczną roszczenia o zapłatę zgłoszonego, jako jedno z dwóch żądań wniesionego pozwu. (…) Rozpoznanie istoty sprawy jest pojęciem węższym niż rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy w ogóle, nie może ono być utożsamiane ani kojarzone z rozpoznaniem tylko kwestii formalnoprawnych. (…) Przez nierozpoznanie istoty sprawy należy rozumieć niezbadanie podstawy merytorycznej dochodzonego roszczenia. O takiej zaś sytuacji należy mówić, jeżeli w pierwszej instancji na skutek błędnej koncepcji prawnej rozstrzygnięcia sprawy  nie poczyniono żadnych (jakichkolwiek) ustaleń faktycznych w celu rozpoznania spornego stosunku.