Czy czeka nas epoka video testamentów, nagrań à la selfie, które mogą zalać nie tylko urzędy, ale i rodzinne grupy w mediach społecznościowych? W ministerstwie sprawiedliwości trwają prace nad stosownymi regulacjami prawnymi.

Kiedy będzie można nagrać ostatnią wolę?

Przesłanką do nagrania testamentu audiowizualnego oprócz nagłej choroby ma być także obawa rychłej śmierci. W ocenie resortu testament w postaci nagrania wideo ma być zabezpieczeniem przed fałszerstwem. Korzyść ma stanowić także skrócenie terminu stwierdzania treści ustnego testamentu – ma do niego dojść niezwłocznie, lecz nie później niż miesiąc od sporządzenia. W przypadku śmierci spadkodawcy treść będzie trzeba potwierdzić przed sądem, w ciągu 3 miesięcy od zgonu.

Technologia determinantem

Pomysł nie jest nowy. Jest wygodny, nowoczesny, innowacyjny i może wiele przyspieszyć. Diabeł jednak tkwi tu w szczegółach. Zwłaszcza tych, które wiążą się z rozwojem technologii, ekspansją treści typu Deep Fake oraz zawrotnym tempem uczenia się technik manipulacji i naśladowania przez sztuczną inteligencję.

Jeśli to tego dołożymy znane i wciąż skuteczne metody przemocy psychicznej, psychomanipulacji i nacisku, to cała sprawa nabiera niezwykle delikatnego charakteru.

My chcielibyśmy tylko w tym tekście zasygnalizować kilka obszarów wymagających szczególnej uwagi.

Wybór video testamentu, a nagła śmierć

Napisanie testamentu, zakłada ono istnienie woli, którą trzeba w postępowaniu sądowym o unieważnienie testamentu podważać, a w tym wypadku mamy „dowód” na taką wolę w postaci nagrania, które można poddać analizie.

Video, ale, jak i gdzie

Ze względu na to, że program nagrywający testamenty wideo będzie zapewne programem ministerstwa w rodzaju EPUAP, ograniczona będzie jego skuteczność w chwili obawy nagłej śmierci — jednakże nadal większa niż testamentu własnoręcznego, do którego potrzebujemy kartkę i papier — a smartfon dziś ma prawie każdy.

Szacowanie ryzyka zgonu, a technologie AI (Artificial Intelligence)

Wymaga to ogromnej bazy danych oraz ma poważne ryzyko błędu negatywnego, jak i pozytywnego (mimika) – pewnie zostanie to uwzględnione w postaci checkboxa („Czy czujesz, że niedługo umrzesz, jesteś poważnie chory, a nie masz kartki papieru i długopisu? Naciśnij Tak”).

Nagła śmierć, a ewentualne manipulacje i naciski bliskich

Możliwe, jak przy każdym testamencie, choć przy wideo będzie niższe prawdopodobieństwo manipulacji, bo będzie widać i słychać co się dzieje. W trakcie postępowania sądowego zawsze możliwa jest weryfikacja na podstawie nagrania, okoliczności, dokumentacji medycznej, policyjnej, notatek, zapisków, zeznań świadków etc.

Ważne będzie to, że świadek składania testamentu ustnego / wideo nie może być spadkobiercą testamentowym ani nie może go spisywać, ewentualnie nagrywać (art. 957 k.c.), aby wykluczyć manipulacje. Ciekawa będzie weryfikacja, kto był świadkiem — nagrania, zeznania świadków.

Jak dalece i jak możemy bronić się przed fałszerstwem.

Zakładamy, że nagrania będą zasysane przez EPUAP, tj. zostaną umieszczone na rządowym serwerze, do którego dostęp mają wyłącznie sądy i notariusze, i to wyłącznie po otwarciu postępowania spadkowe go. Tak będzie bowiem najbezpieczniej. W samym nagraniu pewnie powinien pojawić się wstęp w rodzaju „Świadomy swoich słów i woli …” oraz zakończenie „Potwierdzam sporządzenie testamentu, imię i nazwisko”. Albo synonimy.

W takim wypadku program do tworzenia wideo testamentów powinien wyłączać inne programy, w tym „nakładki” – powinno to zagwarantować minimum wiarygodności treści nagranego testamentu oraz doprowadzić do tego, że spadkodawca będzie miał świadomość tego, co zrobił. Taki testament nie powinien zostać pobrany na komputer i tam przechowywany, gdyż możliwe jest jego przerobienie lub usunięcie. Oprogramowanie powinno także zapobiegać deepfakom (np. poprzez AI).

Kwestie czasu i dystrybucji nagrania

Wideo powinno być przechowywane do śmierci plus rok po otwarciu spadku, aby móc go stwierdzić. Analogicznie jak obecnie.

Problemy danych poufnych

Nagranie powinno być umieszczone na rządowym serwerze, do którego dostęp mają wyłącznie sądy i notariusze, i to wyłącznie po otwarciu postępowania spadkowego — wtedy wykorzystanie danych poufnych będzie minimalne.

Co na to Europa?

W krajach zachodnich zostało ono odrzucone ze względu na dostępność testamentu własnoręcznego i duże ryzyko sfałszowania.

Warto wiedzieć:

Model sztucznej inteligencji firmy Microsoft uczy się naśladować głos w czasie nie dłuższym niż 3 sekundy bez względu na powszechność języka.

Sztuczna inteligencja Affectivy od 20 lat uczona jest emocji. Do naśladowania mimiki użyto już ponad 6 milionów twarzy z 87 krajów. Skuteczność 90%.

Jesteśmy bardzo ciekawi Waszych spostrzeżeń i przemyśleń na ten temat.

#prawo #testament #spadek #rodzina #technologia #video #AI #ArtificalInteligence #SI #SztucznaInteligencja #fake #DeepFake