Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020
roku, w składzie połączonych Izb: Cywilnej, Karnej
oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
(pełny tekst sentencji Uchwały)

Zgromadzenie trzech izb rozpatrywało pytanie I Prezes Sądu Najwyższego: czy udział w składzie sądu powszechnego lub Sądu Najwyższego sędziego powołanego przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej według nowych zasad (czyli w znacznej części przez Sejm) prowadzi do naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (prawo do sądu), ale też art. 47 Karty praw podstawowych UE i traktatu o Unii Europejskiej (prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu). W konsekwencji, czy w postępowaniu karnym lub cywilnym taka osoba jest nieuprawniona do orzekania.

Sąd Najwyższy w celu rozstrzygnięcia rozbieżności w wykładni prawa występujących w orzecznictwie podjął uchwałę:

1. Nienależyta obsada sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k albo sprzeczność składu sądu z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 3).
2. Nienależyta obsada sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. albo sprzeczność składu sądu z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego w sądzie powszechnym albo wojskowym na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 3), jeżeli wadliwość procesu powoływania prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
3. Wykładnia art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz art. 379 pkt 4 k.p.c. przyjęta w punktach 1 i 2 niniejszej uchwały nie ma zastosowania do orzeczeń wydanych przez sądy przed dniem jej podjęcia oraz do orzeczeń, które zostaną wydane w toczących się w tym dniu postępowaniach na podstawie Kodeksu postępowania karnego przed danym składem sądu.
4. Punkt 1 niniejszej uchwały ma zastosowanie do orzeczeń wydanych z udziałem sędziów Izby Dyscyplinarnej utworzonej w Sądzie Najwyższym na podstawie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r., poz. 5 ze zm.) bez względu na datę wydania tych orzeczeń.

Tomasz Kucharczyk
aplikant radcowski