Za­bez­pie­cze­nie spad­ku w Pol­sce – ku­ra­te­la spad­ku – wy­bra­ne in­for­ma­cje

Można za­sto­so­wać ochro­nę ma­jąt­ku spad­ko­we­go zanim przej­mą go spad­ko­bier­cy.

Czemu służy ku­ra­te­la spad­ku

Ku­ra­te­la spad­ku służy ochro­nie spad­ku – cho­dzi więc o okres „bez­kró­le­wia”, jaki po­wsta­nie mię­dzy chwi­lą śmier­ci spad­ko­daw­cy a chwi­lą wy­da­nia ma­jąt­ku spad­ko­we­go jego spad­ko­bier­com i ma słu­żyć utrzy­ma­niu ma­jąt­ku spad­ko­we­go w ca­ło­ści oraz  za­po­bie­gać sa­mo­wo­lom nie­któ­rych ze spad­ko­bier­ców.

Dla­te­go, ku­ra­te­la spad­ku jest opi­sy­wa­na przez prawo pol­skie jako „za­rząd spad­ku nie­ob­ję­te­go”.

A więc, ku­ra­te­la spad­ku w Pol­sce jest jed­nym ze spo­so­bów za­bez­pie­cze­nia spad­ku jako ma­jąt­ku i może być usta­no­wio­na przez pol­ski sąd, na wnio­sek za­in­te­re­so­wa­ne­go lub przez sąd dzia­ła­ją­cy z wła­snej ini­cja­ty­wy, czyli z urzę­du.

Jakie prze­pi­sy

Od razu trze­ba po­wie­dzieć, że re­gu­la­cja ku­ra­te­li spad­ku jest bar­dzo za­wi­ła. Do ku­ra­to­rów spad­ku sto­su­je się:

• ko­deks ro­dzin­ny i opie­kuń­czy:
  • prze­pi­sy do­ty­czą­ce ku­ra­te­li – Tytuł III Dział III k.r.o.
  • prze­pi­sy do­ty­czą­ce opie­ki – Tytuł III Dział II k.r.o. ale tylko od­po­wied­nio (na za­sa­dzie art. 178 § 2 k.r.o., jeśli prze­pi­sy re­gu­lu­ją­ce daną ku­ra­te­lę, a więc gdy Dział III k.r.o. i po­niż­sze prze­pi­sy ko­dek­su po­stę­po­wa­nia cy­wil­ne­go ina­czej nie sta­no­wią),
  • prze­pi­sy do­ty­czą­ce wła­dzy ro­dzi­ciel­skiej (na za­sa­dzie ode­sła­nia przez art. 155 § 2 k.r.o., ale tylko te prze­pi­sy dot. ku­ra­te­li, które daje się za­sto­so­wać, i kiedy prze­pi­sy, o któ­rych mowa po­wy­żej, nie sta­no­wią ina­czej),
• ko­deks po­stę­po­wa­nia cy­wil­ne­go:
  • prze­pi­sy do­ty­czą­ce za­rzą­du spad­ku nie­ob­ję­te­go – art. 666-668[1] k.p.c. (które zresz­tą w za­kre­sie za­rzą­du ma­jąt­kiem spad­ko­wym za­wie­ra­ją ode­sła­nie do za­rzą­du nie­ru­cho­mo­ści przy eg­ze­ku­cji świad­czeń pie­nięż­nych),
  • prze­pi­sy do­ty­czą­ce za­rzą­du nie­ru­cho­mo­ścią przy eg­ze­ku­cji świad­czeń pie­nięż­nych – art. 933-941 k.p.c.

To są tylko pod­sta­wo­we ure­gu­lo­wa­nia. W spra­wach szcze­gó­ło­wych (np. zwią­za­nych z nie­ru­cho­mo­ścią), ku­ra­tor spad­ku ma do czy­nie­nia z wie­lo­ma in­ny­mi prze­pi­sa­mi.

Kto jest ku­ra­to­rem spad­ku

Kto zo­sta­nie ku­ra­to­rem spad­ku, za­le­ży od de­cy­zji sądu, gdyż bez jego de­cy­zji nie in­st­nie­je ku­ra­te­la spad­ku. Prawo do­pusz­cza usta­no­wie­nie osoby nie­zwią­za­nej z ro­dzi­ną zmar­łe­go jako ku­ra­to­ra spad­ku.. We wnio­sku o usta­no­wie­nie ku­ra­to­ra spad­ku za­wsze można su­ge­ro­wać są­do­wi kie­ru­nek wy­bo­ru od­po­wied­niej osoby, opie­ra­jąc wnio­sek o prze­pis art. 149 § 1 k.r.o.,.

Przed przy­ję­ciem spad­ku przez ku­ra­to­ra nie wia­do­mo, czy po­trzeb­na bę­dzie wie­lo­go­dzin­na praca i ogrom­ny wy­si­łek, czy też ku­ra­te­la spad­ku bę­dzie spra­wo­wa­na tak, jakby w ogóle jej nie było. Za­le­ży to głów­nie od współ­pra­cy spad­ko­bier­ców z ku­ra­to­rem i współ­pra­cy spad­ko­bier­ców mię­dzy sobą oraz od ilo­ści pro­ble­ma­tycz­nych za­gad­nień, ta­kich jak nie­ure­gu­lo­wa­ny stan wła­sno­ści nie­któ­rych ele­men­tów wcho­dzą­cych w skład masy spad­ko­wej.

Do ob­ję­cia ku­ra­te­li nie jest po­trzeb­na wy­raź­na zgoda osoby ma­ją­cej objąć ku­ra­te­lę (art. 152 k.r.o.), na­to­miast sądy lub or­ga­ny sa­mo­rzą­dów praw­ni­czych przed usta­no­wie­niem ku­ra­to­ra spad­ku za­zwy­czaj uzy­sku­ją zgodę kan­dy­da­ta na ku­ra­to­ra spad­ku. Sądy wy­da­ją mu sto­sow­ne za­świad­cze­nie po ob­ję­ciu ku­ra­te­li.

Nie­kie­dy sądy mają wła­sne listy kan­dy­da­tów na ku­ra­to­rów i nie py­ta­ją  sa­mo­rzą­dów za­wo­do­wych ad­wo­ka­tów czy rad­ców praw­nych o wska­za­nie od­po­wied­niej osoby. Czę­sto w cha­rak­te­rze ku­ra­to­rów spad­ku wy­stę­pu­ją asy­sten­ci sę­dziow­scy lub apli­kan­ci. W trud­niej­szych spra­wach są to ra­czej ad­wo­ka­ci lub rad­co­wie praw­ni, w ła­twiej­szych spra­wach są to ra­czej pra­cow­ni­cy sądów.

Cza­sa­mi sądy za­ska­ku­ją i pro­szą  o wy­ra­ża­nie zgody na ob­ję­cie funk­cji ku­ra­to­ra spad­ku pod ry­go­rem uzna­nia, że brak od­po­wie­dzi  bę­dzie uwa­żał za zgodę. Dla­te­go, dla bez­pie­czeń­stwa, kan­dy­dat za­wsze po­wi­nien re­ago­wać na pismo sądu.

W czyim imie­niu wy­stę­pu­je ku­ra­tor

Ku­ra­te­la spad­ku to przy­pa­dek usta­wo­wej re­pre­zen­ta­cji. I to re­pre­zen­ta­cji wszyst­kich spad­ko­bier­ców – za nich tak na­praw­dę wy­stę­pu­je ku­ra­tor spad­ku,

mimo że  in­tu­icja pod­po­wia­da, że w ku­ra­te­li spad­ku cho­dzi o re­pre­zen­to­wa­nie spad­ku, czyli ma­jąt­ku. Jed­nak, za­wsze­cho­dzi o re­pre­zen­to­wa­nie spad­ko­daw­ców. Taka kon­struk­cja od­po­wia­da tra­dy­cyj­ne­mu na­zew­nic­twu: ku­ra­tor spad­ku wy­stę­pu­je jako przed­sta­wi­ciel kon­kret­nej osoby / osób, które są spad­ko­bier­ca­mi.

Masa spad­ko­wa – czyli ma­ją­tek po­zo­sta­wio­ny przez zmar­łe­go – nie ma bo­wiem w pol­skim pra­wie oso­bo­wo­ści praw­nej, wobec czego nie może mieć re­pre­zen­tan­ta. I dla­te­go ku­ra­tor wy­stę­pu­je w imie­niu spad­ko­bier­ców. Nawet wtedy, gdy do spad­ku na­le­ży spół­ka. Jed­nak, w isto­cie, przed­mio­tem spad­ku są prawa z udzia­łów lub akcji, a nie wprost ma­ją­tek spół­ki.

Na­le­ży zatem pa­mię­tać, że ku­ra­tor jest przed­sta­wi­cie­lem usta­wo­wym i w spra­wach do­ty­czą­cych spad­ku, w razie skła­da­nia pism (np. do sądu) na­le­ży podać dane ku­ra­to­ra spad­ku oraz dane osób, które wedle ku­ra­to­ra  lub we­dług od­po­wied­nich aktów (aktu po­świad­cze­nia dzie­dzi­cze­nia, eu­ro­pej­skie­go po­świad­cze­nia spad­ko­we­go, stwier­dze­nia na­by­cia spad­ku albo aktów stanu cy­wil­ne­go i za­pew­nień spad­ko­wych) są spad­ko­bier­ca­mi.